Có diện tích hơn 1.000 m2, nằm giữa đồi thông thuộc núi Thiên Thai (phường An Tây, thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế), khu di tích 9 hầm vốn là kho vũ khí do quân đội Pháp xây dựng từ năm 1941 bằng bê tông cốt thép.
Năm 1945, sau sự kiện Nhật đảo chính Pháp, khu Chín Hầm bị bỏ trống. Dưới thời chính quyền Ngô Đình Diệm, Ngô Đình Cẩn với vai trò "lãnh chúa miền Trung" đã cải tạo Chín Hầm thành nơi giam cầm các chiến sĩ cách mạng và người yêu nước. Khu di tích này được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch công nhận di tích cấp quốc gia năm 1993.
Tuy có tên gọi là Chín Hầm nhưng trên thực tế chỉ có 8 hầm và 1 pháo đài canh, cũng là nơi ở của binh lính. Khu di tích hiện do Bảo tàng Lịch sử Thừa Thiên Huế quản lý.
Sau vụ đảo chính ngày 1/11/1963, chính quyền Ngô Đình Diệm sụp đổ, các căn hầm bị đập phá để giải cứu người bên trong. Do không được quản lý, người dân vào đập phá hầm để lấy sắt thép bán phế liệu nên gần như toàn bộ khu tử ngục này bị hoang phế.
Đặc biệt, hầm số 8 được xem như "địa ngục trần gian" nơi giam giữ những chiến sĩ yêu nước.
Năm 2003, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế giao khu quy hoạch Chín Hầm cho Công ty Cổ phần Du lịch Hương Giang quản lý, khai thác. Đơn vị đã cho phục dựng nguyên trạng hầm số 8, xây khu đền thờ, nhà đón tiếp, chỉnh trang lại đường nội bộ để đón khách tham quan.
Hầm số 8 có diện tích gần 73 m2, tường dày 0,40 m, được thiết kế hơi chìm xuống lòng đất. Hầm chỉ có một cửa chính ra vào làm bằng thép đặc biệt, bên trong có lỗ thông hơi rộng khoảng 30cm. Trong hầm phân thành 20 ô xà lim biệt giam. Đây là nơi Ngô Đình Cẩn sử dụng để giam giữ các chiến sĩ cộng sản.
Theo tư liệu lịch sử, tùy theo thành phần và phạm tội khác nhau mà Ngô Đình Cẩn cho giam giữ các chiến sĩ ở các hầm khác nhau. Đã có hàng nghìn người yêu nước đã bị giam và chết nơi chốn lao tù này.
Bọn tay chân của Ngô Đình Cẩn đã thực hiện các hình thức tra tấn, đánh đập dã man khiến các tù nhân phải sống trong đau đớn.
Ngoại trừ hầm số 8 đã được phục dựng và cải tạo để đón khách tham quan, các hầm khác chỉ còn lại dấu vết, cỏ cây mọc um tùm.
Theo lãnh đạo Bảo tàng Lịch sử Thừa Thiên Huế, sau khi tiếp nhận từ Công ty Cổ phần du lịch Hương Giang năm 2013, đến nay khu di tích Chín Hầm chưa được bảo tồn, tôn tạo, nhiều hạng mục xuống cấp vì nhiều nguyên nhân khác nhau.
Quầy bán đồ lưu niệm bên cạnh hầm số 8 cửa đóng im lìm.
Nhà đón tiếp khách lâu ngày không hoạt động.
Bức tượng đặt tại nhà tưởng niệm của khu di tích, được lấy từ hình tượng của 3 chiến sĩ từng bị giam giữ tại hầm số 8 và sống sót sau vụ đảo chính năm 1963.
Tham khảo thêm
Đăng thảo luận